กานดา นาคน้อย: บุญและเบียร์
Posted: 21 Feb 2017 12:56 AM PST (อ้างอิงจากอีเมล์ข่าว เวบไซท์ประชาไท)
“อาชีพอย่างนี้มีกำไรดี สาธุชนอนุโมทนาพระธรรมเทศนาที่เทศน์เป็นธรรมทานด้วยภาษาบาลีว่ าสาธุสะ อันหมายความว่าชอบแล้วเจ้าข้า ครั้งแล้วก็ถวายไทยทานแก่ พระธรรมถึกผู้เทศน์ และพระนักเทศน์นั้นถ้าได้เทศน์ บ่อยๆก็กลายเป็นคนรวยได้”
ลาลูแบร์ ทูตฝรั่งเศสยุคพระนารายณ์มหาราช พศ. 2230 [1]
สัปดาห์ที่แล้วหนังสือพิมพ์วอชิ งตันโพสต์ลงข่าวว่าเจ้าหน้าที่ ไทยประมาณ 3,000 คนเข้าตรวจค้นวัดธรรมกายเพื่อจั บกุมพระธัมมชโยด้วยข้อหายั กยอกทรัพย์มูลค่าประมาณ 40 ล้านเหรียญสหรัฐฯ (ประมาณ 1,400 ล้านบาท) [2] ตัวเลขเจ้าหน้าที่ทำให้ข่าวนี้ น่าสนใจมากเมื่อเปรียบเทียบกั บจำนวนเจ้าหน้าที่ตรวจพื้นที่ หลังเหตุการณ์ระเบิดที่ ราชประสงค์ซึ่งรุนแรงระดับมีผู้ เสียชีวิต 20 คนเมื่อ 2 ปีที่แล้ว ความเกี่ยวข้องของพระและเงินก็ มีนัยยะทางเศรษฐกิจ
บริการทางจิต
ในทางเศรษฐกิจพระหรือนั กบวชศาสนาต่างๆคือ“ผู้ให้บริ การทางจิต” พระให้บริการทางตรงด้วยพิธีกรรม การเทศนา การสนทนา การสอนปฎิบัติธรรม และวัตถุมงคล ส่วนการบริการทางอ้อมนั้นผ่ านหนังสือธรรมะและเทปธรรมะ เนื่องจากวัดและพระในไทยได้รั บการยกเว้นภาษีก็ทำให้ ตรวจสอบไม่ได้ว่ามูลค่าการบริ การทางจิตโดยพระไทยนั้นมีมูลค่ าเท่าไร
แน่นอนว่าผู้บริโภคมีสิทธิบริ โภคบริการทางจิตจากนักบวชที่ไม่ ใช่พระ เช่น พราหมณ์ ฤาษี เจ้าพ่อหรือเจ้าแม่สำนักต่างๆ ผู้บริโภคก็มีสิทธิบริโภคบริ การทางจิตจากผู้ขายที่ไม่ใช่นั กบวชด้วย เช่น ครูสอนโยคะ นักจิตวิทยา นักจิตบำบัด นอกจากนี้ผู้บริโภคก็มีสิทธิเลื อกสังสรรค์และผ่อนคลายด้ วยการบริโภคเครื่องดื่มที่มี แอลกอฮอล์อย่างเบียร์หรือสุราก็ ได้
ประเด็นสำคัญคือนิยามสิทธิผู้ บริโภค ผู้บริโภคมีทางเลือกมากแค่ไหนก็ ขึ้นอยู่กับรัฐเพราะรัฐเป็นผู้ นิยามสิทธิผู้บริโภค ในไทยไม่ว่าผู้บริโภคเลือกบริ โภคบริการทางจิตด้วยการทำบูญหรื อกินเบียร์ก็มีทางเลือกจำกัด เพราะนโยบายรัฐไทยส่งเสริมการผู กขาดทั้งตลาดบุญและตลาดเบียร์ แตกต่างจากประเทศที่เปิดเสรีทั้ งตลาดบุญและตลาดเบียร์ เช่น ญี่ปุ่นและสหรัฐอเมริกา
ผู้อ่านชาวพุทธอาจแย้งว่ าการทำบุญไม่ใช่การซื้อขายแต่ เป็นการบริจาคโดยไม่หวั งผลตอบแทน บทความนี้ก็ไม่ได้เสนอว่าบุญคื อสินค้าแต่เสนอว่าบุญคือบริ การทางจิตและมีการแลกเปลี่ ยนระหว่างผู้ให้บริการและผู้รั บบริการ ผู้รับบริการได้ความสบายใจหรื อความหวังจากชาติหน้าหรื อความหวังจากสวรรค์หรือไม่นั้ นก็แล้วแต่จิตส่วนบุคคล
แน่นอนว่าผู้บริโภคมีสิทธิบริ
ประเด็นสำคัญคือนิยามสิทธิผู้
ผู้อ่านชาวพุทธอาจแย้งว่
ตลาดบุญ
การผูกขาดตลาดบุ ญในไทยโดยมหาเถรสมาคมได้รั บการคุ้มครองโดยพรบ.คณะสงฆ์ พระไทยได้รับเงินเดือนจากรัฐดั งนั้นพระไทยก็เป็นพนักงานภาครัฐ มีลักษณะคล้ายพนักงานรัฐวิสาหกิ จมากกว่าข้าราชการเพราะวั ดและพระมีรายได้จากทางอื่นที่ ไม่ได้มาจากภาษีด้วย อาทิ ให้เช่าที่ดินทำตลาดนัด รายได้จากวัตถุมงคล ฯลฯ แต่รัฐวิสาหกิจต้องส่งรายได้เข้ ากระทรวงการคลังด้วย ดังนั้นพระไทยก็ไม่เหมือนพนั กงานรัฐวิสาหกิจเลยทีเดียว นอกจากนี้รัฐไทยกำหนดให้วั ดและพระได้รับการยกเว้นภาษีเพื่ อส่งเสริมการผู กขาดโดยมหาเถรสมาคม
มหาเถรสมาคมมีอำนาจตัดสินว่าวั ดไหนหรือพระทำผิดกฎหรือไม่ แต่ที่สหรัฐฯและญี่ปุ่นเปิดเสรี ในตลาดบุญไม่มีหน่วยงานรัฐที่ตั ดสินว่าอะไรทำให้ พระหมดสภาพจากการเป็นพระ ยกตัวอย่าง พระไทยมีภรรยาไม่ได้แต่พระญี่ปุ่ นมีภรรยาได้ [3] วัดพุทธในสหรัฐฯก็มีหลากหลายนิ กายจากหลายประเทศนอกจากวัดไทย อาทิ วัดลาว วัดพม่า วัดญี่ปุ่น วัดเวียดนาม วัดธิเบต ฯลฯ บอกไม่ได้ว่าวัดไหนเป็นพุทธแท้ หรือพุทธเทียมเนื่องจากไม่มีหน่ วยงานรัฐชี้นำว่าวัดไหนเป็นพุ ทธแท้หรือพุทธเทียม พระหรือนักบวชในสหรัฐฯก็มี ภรรยาได้แล้วแต่ศาสนาและนิ กายจะกำหนดกันเอง [4]
ในประเทศที่เปิดเสรีในตลาดบุ ญอย่างสหรัฐฯและญี่ปุ่น พระและนักบวชทุกศาสนาไม่ได้รั บเงินเดือนจากรัฐ ในสหรัฐฯวัดและองค์กรศาสนาอื่ นๆได้รับการยกเว้นภาษี แต่พระและนักบวชทุกศาสนาต้องเสี ยภาษีเงินได้ส่วนบุคคล กฎหมายภาษีมรดกก็บังคับใช้กับผู้ รับมรดกนักบวชด้วยในญี่ปุ่นวั ดและองค์กรศาสนาอื่นๆก็ได้รั บการยกเว้นภาษีเช่นกัน ส่วนรายได้ของพระก็แล้วแต่ว่ ามาจากอะไร รายได้จากพิธีกรรมได้รั บการยกเว้นภาษีแต่รายได้ทางอื่ นไม่ได้รับการยกเว้น เมื่อเจ้าอาวาสวัดญี่ปุ่นเสียชิ วิตเจ้าหน้าที่สรรพากรญี่ปุ่นก็ ตรวจสอบบัญชีวัดเพื่อตัดสินว่ าทายาทเจ้าอาวาสต้องเสียภาษี มรดกส่วนบุคคลหรือไม่ ทรัพย์สินส่วนที่เป็นกรรมสิทธิ์ ของวัดไม่ต้องเสียภาษีมรดกแต่ ทรัพย์สินที่เป็นทรัพย์สินส่ วนบุคคลของเจ้าอาวาสต้องเสี ยภาษีมรดก
สำหรับผู้บริโภคในตลาดบุญนั้ นใช้กฎเหมือนกันทั้งญี่ปุ่น สหรัฐฯและไทย กล่าวคือ ผู้บริโภคอาจนำเงินบริจาคเข้าวั ดไปหักภาษีได้เงินได้ส่วนบุ คคลเหมือนการบริจาคเข้ามูลนิธิ การกุศลที่ได้รับการยกเว้นภาษี จะหักภาษีได้จริงหรือไม่และหั กภาษีได้มากน้อยแค่ไหนก็แล้วแต่ กฎเกี่ยวกับภาษีเงินได้ส่วนบุ คคลในแต่ประเทศ
มหาเถรสมาคมมีอำนาจตัดสินว่าวั
ในประเทศที่เปิดเสรีในตลาดบุ
สำหรับผู้บริโภคในตลาดบุญนั้
ตลาดเบียร์
การผูกขาดตลาดเบียร์ในไทยได้รั บการคุ้มครองโดยพรบ.สุรา พรบ.สุรากำหนดไว้ว่าผู้ผลิตเบี ยร์ต้องเป็นบริษัทจำกัดจดทะเบี ยนตามกฎหมายไทยและมีผู้ถือหุ้ นสัญชาติไทยไม่น้อยกว่าร้อยละ 51 มีทุนจดทะเบียนไม่ต่ำกว่า 10 ล้านบาท มีเงินค่าหุ้นหรือเงินลงทุนที่ ชำระแล้วไม่น้อยกว่า 10 ล้านบาท มีปริมาณการผลิตไม่ต่ำกว่า 10 ล้านลิตรต่อปี ผู้ผลิตต้องวางหลักประกันการก่ อสร้างโรงงานเป็นจำนวนเงิน 5 ล้านบาท(จะคืนให้เมื่อได้ทำสั ญญากับกรมสรรพสามิตแล้ว) [5] ถ้าให้บริโภคภายในสถานที่ไม่อนุ ญาตให้บรรจุขวดต้องผลิตในปริ มาณขั้นต่ำที่ 1 แสนลิตรต่อปี [6]
พ.ร.บ.สุรา ดังกล่าวไม่ส่งเสริมการแข่งขั นโดยผู้ผลิตรายย่อย ปัจจุบันมีคราฟต์เบียร์สัญชาติ ไทยเพียง 8 ยี่ห้อเบียร์ ที่หลีกหนีข้อจำกั ดทางกฎหมายโดยการทำสัญญาผลิตเบี ยร์ร่วมกับโรงงานในต่างประเทศ ก่อนที่จะนำเข้ามาโดยเสียภาษี ให้กับกรมสรรพสามิต แต่วิธีนี้ ทำให้มีเงินรั่วไหลออกนอกประเทศ [7] เกิน 95% ของมูลค่าตลาดเบียร์ไทยเป็ นของผู้ผลิต 2 รายเท่านั้น (บริษัทบุญรอดบริวเวอรี่และบริ ษัทไทยเบฟ) [8]
ผู้อ่านบางท่านอาจแย้งว่าเบียร์ หรือสุราเป็นสิ่งเสพติดเหมือนบุ หรี่ดังนั้นรัฐไม่ควรส่งเสริ มให้ผลิต ถ้าเชื่อเช่นนั้นก็ควรส่งเสริ มให้เก็บภาษีสูงๆ ภาษีเบียร์และภาษีสุราเป็ นรายได้ที่สำคัญของรัฐไทย ในปีงบประมาณ 2559 งบประมาณรายจ่ายของสำนักพระพุ ทธศาสนาแห่งชาติก็เกือบเท่ ารายได้จากภาษีเบียร์ ภาษีเบียร์และภาษีสุราทำรายได้ ถึงครึ่งหนึ่งของภาษีเงินได้ส่ วนบุคคล ถ้ารวมภาษียาสูบไปด้วยก็มากกว่ ารายได้จากภาษีน้ำมันด้วยซ้ำ [9] [10]
การออกกฎที่สงวนให้ผู้ผลิ ตรายใหญ่ผูกขาดตลาดไม่ช่วยลดปริ มาณการบริโภค ผู้บริโภคเบียร์หรือสุราก็ไม่ ได้เสพติดทุกคน (ถ้าเสพติดทุกคนก็โดนจัดว่าเป็ นยาเสพติดอันตรายไปแล้ว) การเปิดเสรีเบียร์หรือสุราก็ไม่ ได้ทำให้อาชญากรรมในญี่ปุ่นสู งขึ้น ไม่ได้ทำให้ญี่ปุ่นมีอัตราอุบั ติเหตุบนท้องถนนสูง อัตราอาชญากรรมขึ้นอยู่กับปัจจั ยอื่นด้วยโดยเฉพาะกฎหมายปืน ส่วนอุบัติเหตุบนท้องถนนก็ขึ้ นอยู่กับสภาพถนนและคุณภาพขนส่ งมวลชนด้วย
พ.ร.บ.สุรา ดังกล่าวไม่ส่งเสริมการแข่งขั
ผู้อ่านบางท่านอาจแย้งว่าเบียร์
การออกกฎที่สงวนให้ผู้ผลิ
บทสรุป
กฎหมายที่ส่งเสริมการผูกขาดเปิ ดโอกาสให้ผู้ขายหน้าเก่าอาศั ยกลไกรัฐเพื่อสกัดการแข่งขั นโดยผู้ขายหน้าใหม่ เป็นอุปสรรคต่อการยกระดับคุ ณภาพและละเมิดสิทธิผู้บริโภค ฉันไม่คัดค้านการนับถื อศาสนาเพราะความเชื่อหรื อความศรัทธาเป็นทางเลือกส่วนบุ คคล จะเลือกบริโภคบุญหรือบริโภคเบี ยร์ (หรือบริโภคทั้งบุญและเบียร์)ก็ เป็นสิทธิส่วนบุคคล ยิ่งเป็นเรื่องส่วนบุคคลยิ่ งควรเปิดเสรีไม่ควรทำให้เป็ นประเด็นขัดแย้งในสังคม
หมายเหตุ: ติดตามทัศนะโดย“กานดา นาคน้อย”ได้ที่ทวิตเตอร์ https://twitter.com/ kandainthai หรือมายด์ https://www.minds.com/ kandainthai
ที่มา:
[1] “ราชอาณาจักรสยาม จดหมายเหตุ ลา ลูแบร์” โดย ลาลูแบร์ แปลโดย สันต์ ท โกมลบุตร: http://www.thaiheritage.net/ nation/siam/siam9.htm
[2] “Thai police empty-handed so far in search for prominent monk” Washington Post:
https://www.washingtonpost. com/world/asia_pacific/thai- police-raid-temple-belonging- to-buddhist-sect/2017/02/16/ 33892bdc-f4bd-11e6-9fb1- 2d8f3fc9c0ed_story.html?utm_ term=.034b9632afe0
[3] “Foreign wives provide insight into temple lives” by Japan Times: http://www.japantimes.co.jp/ community/2016/08/03/issues/ foreign-wives-provide-insight- temple-lives/#.WKujPPnyuM8
[4] “A cohort of married Roman Catholic priests, and more are on the way” New York Times: http://www.nytimes.com/2012/ 01/07/us/married-roman- catholic-priests-are-testing- a-tradition.html
[5] “การขออนุญาตทำสุราแช่ชนิดเบี ยร์” กรมสรรพสามิต:
http://www.mof.go.th/home/ contact/images/stories/pdf/ex/ ex2493_28.pdf
[6] “การขออนุญาตทำสุราแช่ชนิดเบี ยร์ประเภทผลิตเพื่อขาย ณ สถานที่ผลิต” กรมสรรพสามิต:
http://www.mof.go.th/home/ contact/images/stories/pdf/ex/ ex2493_27.pdf
[7] “ทางรอดคราฟท์เบียร์ไทย ในวันที่ไม่อยากอยู่แค่ใต้ดิน” โดย บีบีซี:
http://www.bbc.com/thai/ features-38781579
[8] “คราฟต์เบียร์ไทย ว่าด้วย การต้มเบียร์คืออาชญากรรม?” โดย นครินทร์ วนกิจไพบูลย์: https://www.matichonweekly. com/column/article_22281
[2] “Thai police empty-handed so far in search for prominent monk” Washington Post:
https://www.washingtonpost.
[3] “Foreign wives provide insight into temple lives” by Japan Times: http://www.japantimes.co.jp/
[4] “A cohort of married Roman Catholic priests, and more are on the way” New York Times: http://www.nytimes.com/2012/
[5] “การขออนุญาตทำสุราแช่ชนิดเบี
http://www.mof.go.th/home/
[6] “การขออนุญาตทำสุราแช่ชนิดเบี
http://www.mof.go.th/home/
[7] “ทางรอดคราฟท์เบียร์ไทย ในวันที่ไม่อยากอยู่แค่ใต้ดิน” โดย บีบีซี:
http://www.bbc.com/thai/
[8] “คราฟต์เบียร์ไทย ว่าด้วย การต้มเบียร์คืออาชญากรรม?” โดย นครินทร์ วนกิจไพบูลย์: https://www.matichonweekly.
[9] “ผลการจัดเก็บรายได้รัฐบาลสุทธิ ปีงบประมาณ 2559” ข่าวกระทรวงการคลัง: http://www.fpo.go.th/FPO/ modules/Content/getfile.php? contentfileID=11989
[10] สาระ+ภาพ: งบพุทธ 5.4 พันล้าน ‘พระไทย’ รวยไม่แพ้ชาติใดในโลก: http://prachatai.com/journal/ 2016/05/65946
แสดงความคิดเห็น