ยุติธรรมลำเอียง: วงวิพากษ์ตุลาการไทย นิธิ-ปิ่นแก้ว-ไชยันต์-ภัควดี
Posted: 28 Feb 2017 07:25 AM PST (อ้างอิงจากอีเมล์ข่าว เวบไซท์ประชาไท)
เมื่อวันที่ 22 ก.พ.2560 มีการจัดงานเสวนาวิชาการ “ความยุติธรรมที่ลำเอียง” ที่คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ งานเสวนาครั้งนี้จัดโดยภาควิ ชาสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา โดยมี ไชยันต์ รัชชกูล, นิธิ เอียวศรีวงศ์ ภัควดี วีระภาสพงษ์, และ ปิ่นแก้ว เหลืองอร่ามศรี เป็นวิทยากร และมีนักวิชาการอีกหลายคนเข้าร่ วมงาน อาทิ เก่งกิจ กิตติเรียงลาภ ,ชำนาญ จันทร์เรือง, นงเยาว์ เนาวรัตน์ รวมทั้งมีเจ้าหน้าที่นอกเครื่ องแบบสังเกตการณ์ตลอดการเสวนา
นิธิ: ย้อนประวัติศาสตร์ ตุลาการไทยอ่อนแอและเคว้งคว้าง
“หลายแห่งที่เป็นประชาธิปไตยในโลก
สถาบันตุลาการ ราชการ ทหาร ถูกสร้างขึ้นก่อนมีระบอบประชาธิปไตยทั้งสิ้น
คำถามก็คือทำไมสถาบันตุลาการหลายที่ในต่างประเทศ
จึงไม่กลายเป็นตุลาการที่เข้ามาฝักใฝ่ทางการเมืองฝ่ายใดฝ่ ายหนึ่ง
คำตอบก็คือ ในอังกฤษและในฝรั่งเศสมีการปรับเปลี่ยนระบบตุลาการ
หลังประชาธิปไตยเบ่งบาน...ถามว่าหลังจาก 2475
มีความพยายามในการปรับเปลี่ยนระบบตุลาการบ้างไหม คำตอบคือไม่มี”
นิธิ เอียวศรีวงศ์ กล่าวว่า นักสันติวิธีบอกว่าการเลือกตั้ งเป็นวิถีทางที่ทำให้เราเปลี่ ยนผ่านอำนาจหรือผู้นำประเทศได้ โดยสันติที่สุดในบรรดาทุกวิถี ทาง นอกจากจะเห็นด้วยกับความคิดดั งกล่าวแล้วอยากเพิ่มเติมด้วยว่า กระบวนการยุติธรรมก็เหมือนกั นเป็นตัวที่ทำให้เกิดความสงบสุ ขในสังคม ถ้าเมื่อไรความยุติธรรมลำเอียง ไม่ใช้บรรทัดฐานเดียวกัน ก็จะทำให้เกิดการวุ่นวายปั่นป่ วนในการเมือง เกิดความรุนแรงในทางการเมือง ถ้าจะมีการโจมตีตุลาการ การประกาศให้ตุลาการเข้ามาเลื อกฝ่ายทางการเมือง แล้วเรียกว่า “ตุลาการภิวัตน์” เป็นจุดเปลี่ยนสำคัญมันทำให้ ระบอบประชาธิปไตยซึ่งไม่สมบูรณ์ อะไรนักดำเนินต่อไปไม่ได้ แม้แต่การเลือกตั้งที่เป็ นกลไกพื้นฐานสุดในการเปลี่ยนผ่ านอำนาจโดยสงบยังทำไม่ได้
นิธิ กล่าวว่า ทั้งหมดเหล่านี้อยากจะแก้ตั วแทนตุลาการว่า ระบบตุลาการในประเทศไทยเป็ นสถาบันที่อ่อนแอและเคว้งคว้ างมาก หาที่พึ่งไม่ได้ ไม่รู้จะยึดเหนี่ยวกับอะไร หากดูประวัติระบบตุลาการสมั ยใหม่ที่ปรากฏในวันนี้ อาจารย์เสกสรรค์ (ประเสริฐกุล) พูดว่าสิ่งที่มีมาก่อนปี 2475 หรือก่อนที่ระบอบประชาธิ ปไตยจะเกิดขึ้นในประเทศไทย คือ สถาบันตุลาการ ระบบราชการ สถาบันทหาร สามอย่างนี้ถูกสร้างขึ้นในสมั ยสมบูรณาญาสิทธิราชย์ก่อนการปฏิ วัติ 2475
ส่วนตัวเห็นด้วยกับอาจารย์ เสกสรรค์ แต่เสกสรรค์พูดแค่ตอนต้นไม่ได้ พูดถึงตอนปลาย จริงๆ แล้วหลายแห่งที่เป็นประชาธิ ปไตยในโลก สถาบันตุลาการ ราชการ ทหาร ถูกสร้างขึ้นก่อนมีระบอบประชาธิ ปไตยทั้งสิ้น คำถามก็คือทำไมสถาบันตุ ลาการหลายที่ในต่างประเทศจึงไม่ กลายเป็นตุลาการที่เข้ามาฝักใฝ่ ทางการเมืองฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง คำตอบก็คือ ในอังกฤษและในฝรั่งเศสมีการปรั บเปลี่ยนระบบตุลาการหลังประชาธิ ปไตยเบ่งบาน สมัยหนึ่งก่อนหน้ามีการปฏิวัติ ในอังกฤษหรือในฝรั่งเศสก็ตาม ตัวตุลาการนั้นเป็นเครื่องมื อของศาสนาและขององค์กรปกครองแผ่ นดินหรือพระเจ้าแผ่นดิน ในประเทศไทยรัชกาลที่ 5 ปรับปรุงเปลี่ยนแปลงระบบตุ ลาการแล้ว ถามว่าหลังจาก 2475 มีความพยายามในการปรับเปลี่ ยนระบบตุลาการบ้างไหม คำตอบคือไม่มี ที่ไม่มีนั้นจะไม่ลงรายละเอียด แต่เอาเป็นว่าในทางประวัติ ศาสตร์มันบังเอิญทำให้ไม่ สามารถมีได้ก็แล้วกัน
นิธิ กล่าวว่า ระบบตุลาการของไทยลอกเลี ยนมาจากฝรั่งมาเฉพาะตั วกระบวนการ ผู้พิพากษา การใช้กฎหมาย วิธีพิจารณาความอาญา แต่เราไม่มีการปรับเปลี่ยนตั วระบบตุลาการมากไปกว่านั้น ถามว่าปรับเปลี่ยนอะไร คิดว่ามี 2 อย่างด้วยกันที่มีการปรับเปลี่ ยนในองค์กรตุลาการในโลกตะวั นตกหลังเกิดการปฏิวัติประชาธิ ปไตยแล้ว นั่นคือ 1.ความอิสระ หมายถึงเขาปลอดภัยไม่ว่าเขาจะพิ พากษาอย่างไรก็ตามจะไม่มี ใครทำอะไรเขาได้ ในอังกฤษอย่างมากที่สุดถ้าพิ พากษาไปแล้วหากรัฐสภาไม่พอใจ สภาก็จะออกกฎหมายฉบับหนึ่งว่ าไม่สามารถจะพิพากษาแบบนั้นได้ อีกแล้วแค่นั้น คำถามคือในระบบตุลาการไทยปลอดภั ยจริงไหม คิดว่าไม่จริง เพราะคุณไปผูกพันกับหัวหน้ าของคุณที่แม้จะไม่ได้เป็นนั กการเมืองแล้วแต่ไปผูกพันกับกลุ่ มการเมืองบางกลุ่ม คือกลุ่มผู้มีอำนาจ ทำให้กลุ่มผู้มีอำนาจซึ่งอาจไม่ ใช่นักการเมืองที่มาจากการเลื อกตั้งก็ได้สามารถเข้ ามาแทรกแซงงานของคุณได้อย่ างสบายๆ
นิธิ กล่าวถึงความเปลี่ยนแปลงอี กประการในโลกตะวันตกคือ การถ่วงดุล ตุลาการจะไม่มีอำนาจเด็ดขาดแต่ จะถูกถ่วงดุลจาก 2 อย่างด้วยกัน คือ ประชาชนซึ่งในที่นี้ อาจออกมาในลักษณะของรั ฐสภาโดยเฉพาะในยุโรป ถึงจะแยกอิสระแต่ไม่ได้ หมายความว่าอิสระตามใจชอบ อีกอันหนึ่งคือการถ่วงดุ ลจากกฎหมาย คุณไม่สามารถจะใช้มาตรฐานแตกต่ าง “แล้วแต่กรณี” ในโลกตะวันตกได้ เช่นคุณไปจับชาวเขาติดคุกแต่อี กกรณีบอกว่าเขาไม่ตั้งใจเป็นอดี ตนายกฯ อันนี้ทำไม่ได้ ตัวกฎหมายจึงเป็นเครื่องมื อในการถ่วงดุลอำนาจของตุลาการด้ วย
“พัฒนาการที่กล่าวมาในโลกตะวั นตกมันไม่เกิดขึ้นในประเทศไทย เพราะฉะนั้นตุลาการไทยอาจจะเก่ งก็ได้ในบางเรื่อง บางสมัย แต่ตุลาการไทยอ่อนแอในทางการเมื อง ในความหมายของความสัมพันธ์เชิ งอำนาจ ตุลาการไทยอ่อนแอมากๆ ขณะที่ในประเทศที่พัฒนาแล้ วจะเข้มแข็งมาก” นิธิกล่าว
นิธิ กล่าวว่า ดังนั้น เมื่อไรที่เป็นคดีทางการเมืองตั้ งแต่สมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์ตั้ งแต่คดีพระยาระกาไล่ลงมาจนถึ งกบฏบวรเดช ไล่มาถึงจอมพล ป.ออกกฎหมายประหารชีวิตคน ไล่มาถึงกรณีสวรรคต ไล่มาจนถึงมาตรา 17 ฯลฯ จะพบเลยว่า ตุลาการไทยพร้อมจะตัดสินไปในทิ ศทางของผู้มีอำนาจ และไม่ใช่เฉพาะผู้มีอำนาจฝ่ ายใดฝ่ายหนึ่งเท่านั้น ฝ่ายใดก็ได้ขอให้เป็นผู้มีอำนาจ
“มีคนชอบพูดว่า ตุลาการมีอุดมการณ์กษัตริย์นิยม ผมกำลังสงสัยว่าไม่มี แต่มีลักษณะเอาอำนาจไว้ก่อน อย่าลืมว่าหลัง 2475 กบฏบวรเดชฝ่ายเลือดสีน้ำเงินก็ พูดว่าศาลไทยไม่ยุติธรรม เพราะมีการตั้งศาลพิเศษด้วยหรื อแม้แต่ศาลไม่พิเศษด้วย แล้วก็ตัดสินจำคุกคนจำนวนมาก แล้วก็เอาคนไปปล่อยเกาะ ซึ่งผมไม่ได้เรียนกฎหมายแต่เข้ าใจว่าการตัดสินให้ขัง แต่กลับเอาไปปล่อยเกาะไม่ใช่สิ่ งที่ทำได้อัตโนมัติ ต้องไปขออนุญาตศาลแต่เขาไม่ได้ ขอ เขาออกกฎหมายอีกฉบับว่าย้ายที่ คุมขังไปไว้ในเกาะ ตุลาการไทยก็เฉย นี่คือการละเมิดอำนาจศาลโดยตรง”
“มาตรา17 หรือมาตรา 44 ก็แล้วแต่ เป็นการบอกจากฝ่ายผู้มีอำนาจว่ าเรื่องนี้ให้เฉยๆ ไว้เดี๋ยวจัดการเอง อำนาจศาลไม่มีความหมาย จะบอกว่าปกป้องให้อำนาจศาลมีอิ สระหรือ ไม่มี ถ้ายอมมาตรา 17 ได้ มาตรา 44 ได้ ก็แสดงว่าไม่อิสระจริง แล้วถามว่าตุลาการเคารพรักสถาบั นกษัตริย์เต็มที่ แล้วตอนจอมพล ป.จับกบฏบวรเดช คุณทำอย่างนั้นได้อย่างไร แต่พอหลังจากปี 2490 เป็นต้นมาคุณเริ่มออกจากกลุ่ มคณะราษฎรหรืออุดมการณ์แบบนั้ นมาเข้าข้างผู้มีอำนาจกลุ่มใหม่ ตรงนี้ที่ผมบอกว่าอ่อนแอและเคว้ งคว้าง ไม่รู้ว่าจะยึดอะไรเป็นที่พึ่ง จึงยึดเฉพาะอำนาจที่มีในเวลานั้ นเป็นที่พึ่ง ซึ่งแน่นอน ผมเชื่อว่าฝ่ายตุลาการก็รู้ว่ าไม่มีอำนาจอะไรจีรังยั่งยืน แต่แม้จะไม่จีรังยั่งยืนก็ต้ องยึดเอาไว้แม้ชั่วคราวก็ตามแต่ ” นิธิกล่าว
นิธิกล่าวว่า ถ้าคุณไปโทษหรือวิจารณ์ว่าตุ ลาการมีแนวคิดแบบกษัตริย์นิยม ถามว่าอำนาจใครหรือสถาบั นอะไรหลัง 2490 เป็นต้นมาที่มีลักษณะเพิ่มพูนขึ้ นจนค่อนข้างมั่นคงในสั งคมไทยมากที่สุด นั่นก็คือสถาบันพระมหากษัตริย์ จะแปลกอะไรที่ตุลาการจากปี 2490 เป็นต้นมาจะค่อยๆ เอนเอียงไปในอำนาจนี้ ก็มันเคว้งคว้างไม่รู้จะยึดอะไร เจออะไรที่มั่นคงต้องยึดไว้ก่อน
“ในแง่นี้ผมอยากจะเรียกร้ องความเห็นใจให้ตุลาการบ้าง และความเคว้งคว้างอ่อนแอที่เห็ นชัดที่สุด คือ คำพิพากษาเรื่องรัฏฐาธิปัตย์ เมื่อตอนที่มีคนไปฟ้องว่ าพวกเผด็จการทำผิดกฎหมาย แล้วศาลบอกว่าพวกนี้เป็นรัฏฐาธิ ปัตย์ มันแปลว่าอะไร แปลว่าเป็นอำนาจสูงสุด ซึ่งขอโทษ อำนาจสูงสุดในโลกยุคปัจจุบันนี้ ตั้งแต่รัฐธรรมนูญฉบับ2475เป็ นต้นมา อำนาจสูงสุดเป็นของประชาชน คุณจะบอกว่าใครก็ตามแต่ที่ยึ ดอำนาจบ้านเมืองได้เป็นผู้มี อำนาจสูงสุด ไม่ได้ เพราะคำพิพากษาอันนี้ถ้าใช้เป็ นเกณฑ์ทางกฎหมายแล้วจะยุ่งตายห่ าเลย เหมือนคุณบอกว่าไม่รู้จะทำยังไง มันถือปืนอยู่ มันมีอำนาจอยู่ จบ....แบบนี้ไม่ได้ สิ่งที่เราเห็นเบื้องหลังคำพิ พากษาเรื่องรัฏฐาธิปัตย์ก็คือ pragmatism”
“ถ้าประชาธิปไตยจะอยู่รอดได้ คุณจะต้องปฏิรูปกองทัพ ต้องปฏิรูปการศึกษา
แล้วคุณต้องปฏิรูประบบตุลาการด้วย
แต่จะทำได้อย่างไร ผมคิดว่าอย่าไปนึกว่ามันยากเกินไป
มันเป็นไปได้เพราะเขาโดดเดี่ยว เขาเคว้งคว้าง เขาอ่อนแอ
ตัวเขาเองก็จะได้ประโยชน์จากการปฏิรูป
ถ้าเขาได้หลักประกันที่มั่นคงแข็งแรงเรื่องความปลอดภัย
ในการทำงานของเขา
ถ้าเขาถูกถ่วงดุลด้วยเสียงของประชาชนและกฎหมาย”
นิธิ กล่าวว่า หลังปี 2540 การเมืองไทยเปลี่ยนไปเป็นการเมื องมวลชน ระบบตุลาการที่เคยอยู่กันมาตั้ งแต่ 2475 ไม่เวิร์คเสียแล้ว เพราะคนเข้ามาเกี่ยวข้องกั บการเมืองเยอะและต้องใช้ศาลยุติ ธรรมเข้ามาระงับข้อพิ พาททางการเมืองอย่างที่ทุ กคนสามารถคาดเดาได้ว่า ถ้าทำอย่างนี้ติดตารางนะ คุณไปปิดสนามบินมันแรงไป คุณไปบีบคอคนที่ไปเลือกตั้งนี่ ไม่ได้ คือต้องมีกฎกติกาที่ คนสามารถเดาได้ว่า ทำอะไรได้หรือทำอะไรไม่ได้ ถ้าตรงนี้พังไป การเมืองมวลชนก็คื อสงครามกลางเมืองดีๆ นี่เอง เพียงแค่มันไม่ได้ยิงกันทุกครั้ งไป บางครั้งก็ยิง บางครั้งไม่ต้องยิง ความรุนแรงที่เกิดขึ้นมันเกิดขึ้ นจากความเสื่ อมโทรมของกระบวนการยุติธรรมเป็ นหลัก เราไม่เคยทำอะไรกับระบบตุ ลาการเลยหลัง 2475
“พอกลายเป็นการเมืองมวลชนก็พิ นาศยับ ถ้าคุณไม่มีกระบวนการตุลาการที่ ทำให้เราทะเลาะกันโดยไม่ สามารถยิงกันได้ อันนี้สำคัญมากในระบบการเมืองที่ กลายเป็นการเมืองมวลชนไปแล้ว”
“เหตุดังนั้น ข้อสรุปผมคือ ถ้าประชาธิปไตยจะอยู่รอดได้ คุณจะต้องปฏิรูปกองทัพ ต้องปฏิรูปการศึกษา แล้วคุณต้องปฏิรูประบบตุลาการด้ วย แต่จะทำได้อย่างไร ผมคิดว่าอย่าไปนึกว่ามันยากเกิ นไป มันเป็นไปได้เพราะเขาโดดเดี่ยว เขาเคว้งคว้าง เขาอ่อนแอ ตัวเขาเองก็จะได้ประโยชน์ จากการปฏิรูปถ้าเขาได้หลักประกั นที่มั่นคงแข็งแรงเรื่ องความปลอดภัยในการทำงานของเขา ถ้าเขาถูกถ่วงดุลด้วยเสี ยงของประชาชนและกฎหมาย เสียงของประชาชนก็ไม่ใช่มาเย้วๆ กลางถนนอย่างเดียว มาในรูปของสภาก็ไม่ผิด...การปฏิ รูประบบตุลาการจึงไม่ใช่สิ่งที่ ยากจนเกินไป” นิธิกล่าว
ปิ่นแก้ว: ความหมายของ ความอิสระ-ความรับผิดของตุลาการ
“งานศึกษาเกี่ยวกับตุลาการและระบอบเผด็จการ ต่างเห็นตรงกันว่า
ระบอบเผด็จการหลายแห่งในโลกใช้กลไกกฎหมายและศาล
ไม่ได้ยิ่งหย่อนไปกว่าระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตย
ระบบศาลที่แข็งแกร่งและมีอำนาจมีประโยชน์ต่อระบอบของเผด็ จการ”
ปิ่นแก้ว เหลืองอร่ามศรี กล่าวว่า จะขอเริ่มว่า ระบบยุติธรรมที่เที่ยงธรรมนั้น เกิดจากหลักการที่สำคัญอย่างน้ อย 2 ประการ คือ ความเป็นอิสระของตุลาการ และความรับผิดชอบของศาล
ความเป็นอิสระของศาล หมายถึง ความสามารถในการดำเนินกระบวนพิ จารณาและพิพากษาคดี โดยปราศจากการแทรกแซงจากปัจจั ยภายนอกหรืออิทธิพลการเมือง แม้ว่าในการพิจารณาตัดสิ นใจอาจจะขัดกับความประสงค์ส่ วนตัวของตนก็ตาม หลักการนี้มีความสำคัญ หากต้องการให้ศาลเป็นสถาบันที่ มีประสิทธิภาพและได้รับความไว้ วางใจจากสาธารณะชน ระดับของความเป็นอิสระ การปลอดอิทธิพลภายนอกและการไม่ ขึ้นต่อศาลในระดับที่สูงขึ้ นไปเป็นหลักประกันว่ าศาลสามารถทำงานได้ด้วยดี จะทำอย่างนั้นได้การจัดวางเชิ งโครงสร้าง ความมั่นคงในการดำเนินอาชีพต้ องได้รับการคุ้มครองรวมทั้ งการพิพากษาคดีความด้วย
“ความอิสระนั้นไม่ใช่เป้ าหมายในตัวเองแต่เป็นหนทางไปสู่ สิ่งที่สำคัญกว่าคือ การที่สาธารณะและสังคมจะได้รั บความคุ้มครองจากระบบยุติธรรมที่ เที่ยงธรรม” ปิ่นแก้วกล่าว
หลักการที่สำคัญอีกประการหนึ่ง และมักถูกมองว่าอยู่ฝั่งตรงข้ ามกับความเป็นอิสระคือ ความรับผิดหรือความรับผิ ดชอบของตุลาการ มันเป็นด้านกลับเพราะอำนาจที่ เกิดจากความมีอิสระจำเป็นต้องถู กถ่วงดุลด้วยความรับผิดชอบไม่ อย่างนั้น ไม่อย่างนั้นจะเกิดการใช้ อำนาจในการตัดสินใจพิจารณาคดี ตามอำเภอใจของศาลแต่ละท่าน ศาลต้องรับผิดชอบต่อกฎหมาย หลักการคุ้มครองเสรี ภาพและความสงบสุขของสังคม ความพยายามของนักกฎหมายคือ ทำอย่างไรให้ดุลยภาพของหลั กการสองประการนี้
ปัญหาคือว่า หลักการสองอันนี้มักถูกพูดกั นลอยๆ แบบที่เรามักได้ยินได้ฟังจากนั กกฎหมายรวมทั้งตุลาการ ความจริงสถาบันตุลาการไม่ได้ ดำรงอยู่ในสุญญากาศ หากแต่ปะทะประสานกับระบอบการเมื องที่ตนเองตั้งอยู่ตลอดเวลา และตลอดประวัติศาสตร์ที่ผ่านมา คำถามสำคัญจึงได้แก่ ระบอบการเมืองหนึ่งๆ มีอิทธิพลสำคัญต่อลักษณะการใช้ อำนาจของตุลาการอย่างไร และถ้าถามอย่างเฉพาะเจาะจง ระบอบการปกครองแบบเผด็จการนั้ นมีอิทธิพลต่อพฤติกรรมเชิงสถาบั นของตุลาการมากน้อยเพียงใด นักรัฐศาสตร์ Peter Solomon เคยตั้งข้อสังเกตไว้ว่า ศาลในระบอบเผด็จการ มักทำงานในลักษณะเชิงเงื่อนไข หรือขึ้นกับความสัมพันธ์ ทางอำนาจ มากกว่าที่จะดำเนิ นไปตามครรลองเชิงสถาบัน Solomon ยังบอกอีกว่า ในประวัติศาสตร์ที่ผ่านมา แบบแผนของอำนาจตุ ลาการและความเป็นอิสระของตุ ลาการในประเทศที่ปกครองภายใต้ ระบอบเผด็จการ มีแนวโน้มที่จะพัฒนาออกมาใน 4รูปแบบแตกต่างกันออกไป ได้แก่
1. เป็นตุลาการชายขอบทางการเมือง มีอิสระต่ำ พึ่งพาอำนาจของรัฐเผด็จการอยู่ ตลอดเวลา ในบางแห่ง เช่น ในรัสเซียตำแหน่งของผู้พิ พากษาถูกประเมินผลและต้องต่ ออายุอยู่ตลอดเวลา ยังผลให้การตัดสินใจต้องฟังรั ฐบาลเป็นสำคัญ ตุลาการประเภทนี้อ่อนแอทางอำนาจ
2.ในบางแห่ง รัฐเผด็จการอาจเลือกที่ จะแยกระบบศาลเป็นส่วนๆ คดีสำคัญ โดยเฉพาะคดีทางการเมืองของรัฐถู กนำไปพิจารณาในศาลเฉพาะที่รัฐตั้ งขึ้น ในขณะที่ศาลปกติพิจารณาคดีทั่ วไป ตุลาการในระบอบนี้แม้จะมีอิสระ รัฐไม่ยุ่งในคดีทั่วไป แต่เป็นตุลาการที่ไม่มีอำนาจ ยกตัวอย่าง สเปนในระบอบฟรังโก หรือเยอรมันในยุคนาซี
3.ศาลที่มีอิสระในระดับหนึ่ งและมีอำนาจในทางการเมื องภายในขอบเขตอำนาจของศาลก็ เพราะเป็นอำนาจที่ถูกสร้างขึ้ นมาโดยเผด็จการและค้ำจุนโดยผู้ นำของเผด็จการ ภายใต้สภาพการณ์ที่ว่า ศาลมักสนับสนุนผลประโยชน์ของผู้ นำและหลีกเลี่ยงที่จะขั ดประโยชน์กับผู้นำ
4.ศาลที่โดยทางการแล้วเป็นอิ สระและมีอำนาจแต่ในทางปฏิบัติ จะไม่ทำอะไรขัดกับประโยชน์ ของระบอบการเมือง เช่น สิงคโปร์ ซึ่งแม้จะปกครองภายใต้ ระบอบอำนาจนิยม แต่จำเป็นต้องแสดงให้ทุนต่ างชาติเห็นว่า มีระบบกฎหมายและศาลที่มั่นคง มีหลักการที่ดี ไม่อิงผลประโยชน์ของระบอบที่ ปกครองอยู่ แม้ในทางปฏิบัติจะเป็นคนละเรื่ อง สถาบันตุลาการดำเนินการไปบนช่ องว่างของสถาบันทางการและสิ่งที่ เกิดขึ้นในทางปฏิบัติ ผลที่ตามมาก็คือ ศาลมักจะไม่ได้รับความไว้ วางใจจากสาธารณะและถูกเหน็ บแนมอยู่ตลอดเวลา
“ไทยเป็นโมเดลไหน อันนี้ต้องให้นักรัฐศาสตร์และนั กกฎหมายช่วยวิเคราะห์ ที่แน่ๆ ไม่ใช่โมเดลหนึ่งและสองแน่ๆ .. ไทยอาจจะคล้ายๆ แบบที่สี่” ปิ่นแก้วกล่าว
“งานศึกษาเกี่ยวกับตุลาการ และระบอบเผด็จการ ต่างเห็นตรงกันว่า ระบอบเผด็จการหลายแห่งในโลกใช้ กลไกกฎหมายและศาลไม่ได้ยิ่งหย่ อนไปกว่ าระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตย ระบบศาลที่แข็งแกร่งและมี อำนาจมีประโยชน์ต่อระบอบของเผด็ จการ เวลาอาจารย์นิธิบอกว่าตุลาการอ่ อนแอ อันนี้อาจต้องแลกเปลี่ยนกันเล็ กน้อย” ปิ่นแก้วกล่าว
ปิ่นแก้วกล่าวว่า ในหลายประเทศรวมไปถึงไทยด้วย รัฐบาลเผด็จการใช้ตุลาการเป็ นเครื่องมือและข้ออ้างในการสนั บสนุนการพัฒนาเศรษฐกิจที่รั ฐเผด็จการ เช่น เขตเศรษฐกิจพิเศษ ต้องการรักษาระเบียบทางสังคม จัดการกับข้าราชการท้องถิ่น สถาปนาความสัมพันธ์ระหว่างรัฐส่ วนกลางกับรัฐท้องถิ่น ควบคุมองค์กรรัฐต่างๆ ที่อาจขัดกันเองภายในรัฐ ใช้เป็นกันชนไม่ให้การตัดสิ นใจของรัฐที่สร้างความไม่ พอใจในสาธารณะต้องมากระทบกั บระบอบที่รัฐสร้างขึ้น ตลอดจนในการใช้ตุลาการเพื่อสร้ างความชอบธรรมให้กั บระบอบการปกรองของตนทั้ งภายในและนอกประเทศ
“คำถามที่สำคัญที่นักรัฐศาสตร์ ถามคือ เมื่อไหร่กันที่เผด็จการเลือกที่ จะสร้างเสริมอำนาจศาลและใช้ ศาลเป็นเครื่องมือ และเมื่อไหร่กันที่เผด็จการเลื อกที่จะควบคุมอำนาจศาลและเลื อกให้อยู่ในที่ เมื่อไหร่กันที่ศาลตัดสินใจที่ จะร่วมหัวจมท้ายกับเผด็ จการและด้วยเหตุผลอะไร”
มีงานของนักรัฐศาสตร์ Lisa Hilbink เขียนหนังสือ Judges beyond politics in democracy and dictatorship: Lessons from Chile ถามคำถามที่น่าสนใจเพิ่มเติมคือ เหตุใดผู้พิพากษาที่ร่ำเรียนมา ถูกแต่งตั้งในระบอบประชาธิปไตย ทำงานในประเทศที่มีระบบกฎหมายที่ เข้มแข็งเช่นชิลี จึงยอมตกเป็นเครื่องมือให้ ระบอบเผด็จการอย่างปิโนเชต์ ดิฉันถามคำถามแบบเดียวกัน เหตุใดผู้พิพากษาที่ร่ำเรียนมา ถูกแต่งตั้งภายใต้รัฐบาลประชาธิ ปไตย ทำงานในประเทศที่อย่างน้อยก็มี ประเพณีทางกฎหมายทางกฎหมายมาเช่ นไทย กลับยอมเป็นเครื่องมือให้กั บระบอบเผด็จการปัจจุบัน” ปิ่นแก้วกล่าว
ปิ่นแก้ว กล่าวว่า จะตอบคำถามเหล่านี้ไม่ใช่เรื่ องง่าย ขอโยนคำถามให้ผู้รู้ บริบทของประวัติศาสตร์ทางการเมื องแต่ละที่ละเอียดอ่อน และความสัมพันธ์ระหว่ างทหารและตุลาการในแต่ ละประเทศก็ต่างกัน กรณีชิลีทหารไม่ไว้ใจศาลนั กและมักดำเนินคดีในศาลทหารซึ่ งเป็นไปอย่างปิดลับ กรณีบราซิลใช้ศาลทหารที่มีผู้พิ พากษามาจากศาลอาญา ศาลทหารและศาลพลเรือนรู้จักกั นเป็นอย่างดี สิ่งที่น่าสนใจคือ ทหารและตุลาการมีสิ่งร่วมกันคือ เห็นพ้องต้องกันเรื่องภัยที่คุ กคามประเทศ มีศัตรูกลุ่มเดียวกัน
“ดิฉันไม่แน่ใจในกรณีของไทย ไม่น่าจะสนิทสนมกันเหมื อนในบราซิลยุคเผด็จการ แต่ข้อสังเกตของบราซิลทำให้ฉุ กคิด ... ตุลาการและทหารในไทย มองเห็นศัตรูร่วมกัน ถูกหล่อหลอมมาภายใต้เบ้าหลอมวั ฒนธรรมเดียวกันคือ การจงรักภักดีต่อพระมหากษัตริย์ อันนี้ดิฉันเห็นแย้งกับอาจารย์ นิธิ เขาไม่ได้เคว้งคว้าง และความร่วมกันดังกล่าวน่าจะเป็ นคำตอบประการหนึ่งที่ตอบว่าเหตุ ใดสถาบันตุลาการและทหารจึงมี ความสัมพันธ์ที่ดีต่อกัน” ปิ่นแก้วกล่าว
“(จารีตว่าด้วยการตัดสินในนามพระมหาษัตริย์)
แง่หนึ่งน่าจะดีเพราะการตัดสินใจของศาล
ช่วยส่งเสริมวัฒนธรรมความจงรักภักดีต่อสถาบันกษัตริย์
หรือทำให้ตุลาการมีอิสระอยู่เหนือการเมืองทำหน้าที่อย่ างภาคภูมิ...
แต่อีกแง่หนึ่งการอ้างดังกล่าวอาจทำให้คนคิดว่า
ตุลาการนั้นได้รับอำนาจทางการมาจากอำนาจที่เหนื อกว่า
ดังนั้น นำไปสู่ปัญหาของการที่ไม่สามารถถูกตรวจสอบได้
และทำให้ตุลาการกลายเป็นผู้เล่นทางการเมืองเสียเอง”
ปิ่นแก้วกล่าวว่า คำถามต่อมาคือ ความสัมพันธ์ระหว่างทหารและตุ ลาการมีผลอย่างไรต่อความเป็นอิ สระและความรับผิดของศาล มีนักวิชาการต่างประเทศ David Pimental เคยเขียนถึงเรื่องนี้ในบทความวิ ชาการชื่อ ดุลยภาพของอิสระแห่งตุลาการ บทความถูกนำเสนอในงานวิ ชาการของสถาบันเพื่อการยุติ ธรรมแห่งประเทศไทย (TCIJ) สำหรับนักกฎมายต่างประเทศ สภาวการณ์ที่ไม่มีรัฐธรรมนู ญถาวรทำให้เขาตื่นตระหนกและคิ ดว่านั่นน่าจะทำให้ศาลอ่อนแอ ขาดความเป็นอิสระ ไม่สามารถใช้อำนาจตามรธน. ในการคุ้มครองสิทธิเสรี ภาพประชาชนได้
สิ่งที่น่าสนใจคือการประเมิ นจากผู้เข้าร่วมงานซึ่งล้วนเป็ นบุคคลในระบบกฎหมาย เชี่ยวชาญด้านกฎหมายอย่างดี พบว่า ครึ่งหนึ่งของผู้เข้าร่วมเห็นว่ า ศาลไทยมีอิสระมากเกินไป อีกด้านหนึ่งคือ 34% เห็นว่าศาลไทยมักถู กแทรกแซงโดยอำนาจทางการเมือง คำถามถัดมาเรื่องความรับผิ ดชอบของศาล 51% เห็นว่าศาลไทยมีความรับผิ ดชอบไม่เพียงพอ เพราะเป็นสถาบันที่แตะต้องไม่ ได้ ผู้เข้าร่วม 74.5% เห็นว่าการลงโทษฐานหมิ่ นศาลอาจเป็นการบีบให้ประชาชนไม่ กล้าวิจารณ์ศาล ยังผลต่อความรับผิดชอบของศาล ขณะเดียวกัน 93% เห็นว่า ศาลฎีกาสามารถที่จะตัดสินผิดได้ เพราะไม่มีใครสมบูรณ์แบบ ผลสำรวจยังมีคำถามเกี่ยวกับอิ ทธิพลของจารีตและวัฒนธรรมไทยที่ มีผลต่อพฤติกรรมของผู้ กระทำการทางกฎหมายและทัศนคติ ของสาธารณชน ผู้เข้าร่วม 87.5% เห็นว่าจารีตประเพณี โดยเฉพาะความคิดที่ว่าศาลตัดสิ นในนามของพระมหากษัตริย์มีผลต่ ออิสระของศาล ตัวเลขดังกล่าวไม่ได้บอกนัยว่ าดีหรือไม่ดี ผู้เขียนบนความจึงตั้งข้อสั งเกตไว้เองว่า แง่หนึ่งน่าจะดีเพราะการตัดสิ นใจของศาลช่วยส่งเสริมวั ฒนธรรมความจงรักภักดีต่อสถาบั นกษัตริย์ หรือทำให้ตุลาการมีอิสระอยู่ เหนือการเมืองทำหน้าที่อย่ างภาคภูมิเพื่อสถาบันกษัตริย์ แต่อีกแง่หนึ่งการอ้างดังกล่ าวอาจทำให้คนคิดว่า ตุลาการนั้นได้รั บอำนาจทางการมาจากอำนาจที่เหนื อกว่า ดังนั้น นำไปสู่ปัญหาของการที่ไม่ สามารถถูกตรวจสอบได้ และทำให้ตุลาการกลายเป็นผู้เล่ นทางการเมืองเสียเอง ข้ามเส้นของความเป็นตุลาการ ใช้ความเป็นอิสระในการบรรลุเป้ าหมายของตนเอง ซึ่งในท้ายที่สุดก็ต้องถูก restructure และลดอำนาจการนำลง เพื่อนำให้ศาลกลับเข้ามาสู่ ความเป็นอิสระและเพื่อให้ระบบยุ ติธรรมทำงานอย่างเป็นกลาง
ในบทความดังกล่าวยังอ้างอิ งงานสำรวจของ The World Justice Project ที่สำรวจระบบกฎหมายทั่วโลก ซึ่งได้บันทึกสถิติเกี่ยวกั บสภาวะความยุติธรรมทั่วโลก ซึ่งพบว่าไทยนั้นมีสถานะเรื่ องความโปร่งใส ความรับผิดชอบและการมีประสิทธิ ภาพของความยุติธรรมทางอาญาที่ดิ่ งลงเหวอย่างมีนัยยะสำคัญ ในแง่ความยุติธรรมพลเมื องและความยุติ ธรรมทางอาญาไทยเคยอยู่ในอันดับ 16 และ 13 ของโลกและเป็นอันดับ 2 และ 1 ในกลุ่มประเทศรายได้ปานกลางในปี 2010 แต่ผ่านมาแค่ 5 ปีหรือในปี 2015 ไทยตกอันดับมาเป็น74 และ 53 ในระดับโลก และอันดับ 10 ในประเภทหลัง เป็น 5 ปีที่คาบเกี่ยวกับระบอบการเมื องที่ขาดเสถียรภาพภายใต้การคุ กคามของรัฐประหาร
ปิ่นแก้วทิ้งท้ายว่า ถึงเวลาที่สังคมควรตั้งคำถามว่า สังคมไทยจะร่วมผลักดันให้ตุ ลาการไทยมีความรับผิดชอบต่อสั งคมและประชาชน เพื่อผดุงความยุติธรรมได้อย่ างไร
ภัควดี: กฎหมายเป็นของเขา ไม่ใช่ของเรา
ภัควดี วีระภาสพงษ์ กล่าวถึงกรณีของไผ่ ดาวดิน ที่ไม่ได้รับการประกันตัวแม้ จะมีการรับรองจากคณาจารย์และส. ศิวรักษ์ แล้วก็ตาม ซึ่งทำให้มีแนวโน้มที่ไผ่อาจต้ องติดคุกยาวเหมือนสมยศ พฤกษาเกษมสุข หากไม่รับสารภาพแล้วต่อสู้คดี
ภัควดี กล่าวว่า มันเกิดอะไรขึ้นในสังคมไทย คงต้องกลับไปดูวิธีคิดของชนชั้ นนำไทย เพราะกระบวนการยุติธรรมของไทยตั้ งแต่ตำรวจ อัยการ ศาล มันเป็นระบบที่ไม่ได้มีความเชื่ อมโยงกับประชาชนอยู่แล้ว เราไม่มีสิทธิที่จะเข้าไปเลือก ไม่เหมือนในหลายประเทศที่ ศาลจะต้องมีความยึดโยงกั บประชาชน จะต้องผ่านรัฐสภา จะต้องผ่านการเลือกตั้ง แต่ในเมืองไทยไม่มี ระบบยุติธรรมทั้งหมดจึงเป็นส่ วนหนึ่งระบบปกครองประเทศไทย และเป็นส่วนหนึ่งของวิธีคิ ดของชนชั้นนำไทย
ภัควดี กล่าวอีกว่า วิธีคิดของชนชั้นนำไทยมาจากวิธี คิดเชิงจักรวาลวิทยาในศาสนาพุ ทธเถรวาท ซึ่งในเถรวาทที่เราเรียนกันมาตั้ งแต่เด็กมันไม่มีแนวคิดหรือมีอุ ดมคติที่เกี่ยวกับความเสมอภาค ความเท่าเทียมและความยุติธรรม เมื่อเราพูดถึงความเป็นธรรม การตัดสิน การไกล่เกลี่ย อำนาจมันจากไหน ในคอนเซ็ปท์ของศาสนาพุทธ ไม่มีเรื่องความยุติธรรม แต่มีเรื่องความเป็นธรรมซึ่ งจากอำนาจของสิ่งศักดิ์สิทธิ์ บุญบารมี หรืออะไรที่เหนือมนุษย์ เพราะฉะนั้นโดยปกติในสังคมแบบพุ ทธ มโนทัศน์คนไทย พระมหากษัตริย์ที่ทรงทศพิ ธราชธรรมคือผู้บริหารความเป็ นธรรม ความยุติธรรมให้กับไพร่ฟ้าทั้ งหลาย เราจึงจะเห็นความยุติ ธรรมแบบไทยที่เราจะเห็นมาตั้ งแต่เด็กคือ การตีระฆังที่สุโขทัยร้องเรียน เวลาเรานึกถึงคอนเซ็ปท์ของพุ ทธศาสนาก็จะคิดถึงพระเจ้าอโศก เป็นธรรมราชาผู้สร้างความเป็ นธรรมหรือแนวคิดเรื่องทศพิ ธราชธรรมก็คือ ที่มาของความยุติธรรมในแบบไทยๆ เป็นวิธีคิดของไทย ซึ่งจริงๆ แล้วที่พูดมาทั้งหมดนี้ไม่มี คำว่ายุติธรรมด้วยซ้ำ ความเป็นธรรมคือการประทานมาเพื่ อความสงบเรียบร้อยในสังคมเท่านั้ นเอง
ภัควดี กล่าวว่า เมื่อชนชั้นนำมาปะทะกับสังคมสมั ยใหม่เขาจะอธิบายอย่างไรเรื่ องความยุติธรรม ลองสังเกตดูผ่านแบบเรียน วิธีคิดในเชิงปรัชญาที่สั งคมไทยนิยมมากที่สุด มันมักจะเป็นสังคมแบบปรัชญากรีก โดยเฉพาะ เพลโตกับโสกราตีส โดยที่อริสโตเติล กลายเป็นคนที่ไม่ค่อยมีอิทธิ พลมากเท่าไรในสั งคมไทยเพราะแนวคิดแบบเพลโต มันเข้ากันได้ดีกับแนวคิดพุ ทธเถรวาทของไทย คือ คิดในลักษณะขององคาพยพ คนในสังคมจะต้องอยู่ในตำแหน่ งแห่งที่ของตัวเอง ความถูกต้องของคนในสังคมอยู่ที่ ว่าคนคนนั้นถูกต้องในสถานะของตั วเองไหม และคนที่กำหนดคือคนที่อยู่สูงสุ ด ซึ่งสำหรับเพลโตคือนักปรัชญา หรือราชาปราชญ์ เป็นคนที่รู้ว่าความดีคืออะไร แล้วก็จะเป็นคนที่คอยบอกว่าสั งคมที่ดีต้องทำอะไรบ้าง ความดีเป็นอย่างไร ถ้าเราได้คนดีปกครองบ้านเมือง บ้านเมืองก็จะดี จึงเป็นลักษณะของสังคม “คุณพ่อรู้ดี” ความยุติธรรมในสังคมไทยคือ คนต้องรู้สถานะตัวเองว่าตั วเองเป็นใคร อยู่ในสถานะอะไร
ภัควดี กล่าวว่า กรณีไผ่ ดาวดิน คนมักจะตั้งคำถามว่า ทำไมแชร์บทความที่มีคนแชร์ตั้ งเกือบสามพันคน แล้วไม่มีใครผิด หรือกระบวนการยุติธรรมมันมี ความลักลั่นหรืออะไรก็ตาม สิ่งต่างๆ เหล่านี้พูดไปไม่มีประโยชน์ มันต้องเริ่มจากไผ่เป็นใคร ไผ่ทำอะไร ในสายตาของชนชั้นนำ ไผ่เป็นคนที่ไม่รู้จักสถานะที่ ตัวเองเป็นอยู่ แต่เป็นคนที่พยายามรื้อสถานะออก เป็นคนที่แหลมออกมาจากคนอื่น ในสายตาของชนชั้นนำเขาคิดว่านี่ แหละคือความยุติธรรมของเขา เราอยู่ในประเทศที่กฎหมายไม่ใช่ ของเรา เป็นของเขา
ไชยันต์: เมื่อจุดอ้างอิงสูงสุดของการใช้ กฎหมาย ไม่ใช่รัฐธรรมนูญ
ไชยันต์ รัชชกูล กล่าวว่า เราเห็นหลายอย่างที่ดูเหมือนลั กกลั่นในเรื่องความยุติธรรม เช่น กรณีอุบลราชธานี เราว่ามีคนติดคุกตลอดชีวิตก็มี จากกรณีเผาศาลากลาง แต่พรรคประชาธิปัตย์หรือ “พรรค100 ศพ” ได้รับการยกฟ้องจากการสลายการชุ มนุม คนตายไปเกือบร้อยยกฟ้องในศาลอุ ทธรณ์ คนที่ร่วมกันเผาบ้านเมืองไม่ได้ ทำให้ใครตาย แล้วเผาศาลากลางอุบลนั้นหรือคื อเผาบ้านเผาเมือง กรณีแบบนี้เทียบเคียงได้อีกกั บตอน 14 ตุลาคม 2516 มีการที่ผู้ชุมนุมเผาจริงๆ เผากรมสรรพากร สำนักงานสลากกินแบ่ง กรมประชาสัมพันธ์ นั่นก็มีการเผาสถานที่ราชการแต่ ก็ไม่เห็นมีอะไร ขณะที่ คนที่ตายใน 14 ตุลาก็ได้รับพระราชทานเพลิงศพ ทุกพระองค์เสด็จไปงานของผู้เสี ยชีวิต ในสมัยการชุมนุมปี 2535 ก็มีการเผาก็ไม่เห็นผิ ดกฎหมายอะไร แล้วการกระทำอย่างเดียวกัน ทำไมในเวลาหนึ่งมันผิดและอี กในเวลาไม่ผิด ตรงนี้ใช้มาตรฐานอะไร
ไชยันต์ กล่าวต่อว่า กฎหมายและความยุติธรรมเป็นส่ วนหนึ่งของระบบการปกครอง ในฐานะผู้นิยมมาร์กซ์ ขอยกกรณีของเลนินเขียนหนังสื อไว้เล่มหนึ่งเป็นหนังสือทฤษฎี ที่เกี่ยวกับรัฐ ซึ่งอธิบายว่า ไม่ว่าตำรวจ ทหาร การออกกฎหมาย ศาล ทุกอย่างคือองค์กรชนชั้นปกครอง รัฐบาลที่เป็นอำนาจบริหารก็คื อผู้จัดการของชนชั้นนายทุน ปรากฏกว่าทฤษฎีแบบนี้เป็นที่ถู กเยาะเย้ยถากถางทั่วไปหมด หัวเราะกันหมด นักเรียนรัฐศาสตร์ก็หัวเราะเช่ นกัน แต่อย่าลืมว่าเขาเขียนนั้ นหมายถึงในรัสเซีย ในระบบเอกาธิปไตย Autocracy ในระบบของพระเจ้าซาร์เป็นอย่ างนั้นจริงๆ คนที่จะหัวเราะเลนินของให้ดูว่ าเขาเขียนโยงกับบริบทแบบไหน มันหมายถึงรัสเซียในสมัยพระเจ้ าซาร์ ทีนี้เรามาดูว่ากรณีในประเทศไทย ยายแก้วยายคำที่ยึดที่มีการตั ดสินแบบหนึ่ง แต่ยึดกรณีเขายายเที่ยงบางคนยึ ดได้ไม่เป็นไร คืนได้ แบบนี้ลำเอียงไหม หรือเวลาจะอนุมัติงบประมาณที่ กรุงเทพฯ ในการสร้างรถไฟฟ้าก็มีเหตุผลหนึ่ ง แต่พอเวลาจะสร้ างถนนหนทางในชนบทก็ใช้เหตุผลอี กอย่างหนึ่ง ไม่ใช่เฉพาะเรื่องคมนาคมเท่านั้ นที่ อย่างอื่นก็เหมือนกัน กรุงเทพฯ เป็นอย่างหนึ่งชนบทเป็นอย่างหนึ่ ง อย่างนี้เรียกว่าลำเอียงหรื อเปล่า
ไชยันต์ กล่าวว่า ไม่ว่าในทางกฎหมายหรือในทางอะไร ไม่ว่าจะตัดสินใจก็ดูเหมือนรั ฐจะสามารถอ้างความชอบธรรมกับมั นได้หมด ถามว่าทำไมเป็นอย่างนั้น ในบางประเทศ เวลามีมาตรการอันหนึ่งต้องดูว่ าทำไมจึงใช้มาตรการนี้ มาตรการหนึ่งอาจจะซ้อนด้ วยมาตรการหนึ่ง ซ้อนขึ้นไปเรื่อยๆ ถามว่าเราใช้มาตรการอะไร บางทีศาลก็ใช้อนุสัญญาเด็กเหนื อมาตรการกฎหมายของไทยในกรณีที่ ทำให้เยาวชนบางคนที่ขั บรถโดยประมาททำให้คนเสียชีวิ ตเยอะไม่ต้องรับโทษ แต่กรณีของสหรัฐระบุในรัฐธรรมนู ญว่า สิ่งที่ทำนั้นตรงกับรัฐธรรมนู ญหรือไม่ อันไหนที่ไม่ตรงกับรัฐธรรมนูญ หรือ unconstitutional ใช้ไม่ได้ เพราะนั่นคือมาตรการสูงสุด บางประเทศอาจจะไม่มีรัฐธรรมนู ญแต่อาจอ้างถึงประโยชน์ต่ อสาธารณะ หรือเพื่อความเท่าเทียม เพื่อประโยชน์ของราษฎร แต่ของเราไม่ได้อิงกับราษฎรแต่ อิงกับผู้ที่อยู่เหนือหั วของราษฎร เมื่อพิจารณาแบบนี้คงเส้ นคงวามาก กรณีไผ่นั้นไม่ ประหลาดใจเพราะมาตรการนั้นคงเส้ นคงวา คนที่ติดคุกที่อุบลฯ ก็คงเส้นคงวา การปล่อยให้อายุความหมดที่แบงก์ ชาติก็คงเส้นคงวา ที่พรรค ปชป.ก็คงเส้นคงวา กรณี กปปส.ก็เดาได้ว่าจะเกิดอะไรขึ้น นี่คือความยุติธรรมบ้านเรา ประเทศนี้เป็นอย่างนี้ หากใครไม่ชอบก็เชิญไปอยู่ที่อื่ น
แสดงความคิดเห็น