สิงคโปร์มุ่งเป้าขึ้นทะเบียน 'ศูนย์อาหารแผงลอย' เป็น 'มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม'

Posted: 25 Aug 2018 01:16 AM PDT  (อ้างอิงจากอีเมล์ข่าว เว็บไซต์ประชาไท www.prachatai.com)
Submitted on Sat, 2018-08-25 15:16

นายกรัฐมนตรีสิงคโปร์ลีเซียงลุงประกาศไว้เมื่อไม่นานนี้ว่าจะทำให้ 'วัฒนธรรมศูนย์อาหารแผงลอย' ซึ่งเป็นที่นิยมในสิงคโปร์กลายเป็น 'มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม' ในรายชื่อมรดกของยูเนสโกโดยมีชาวสิงคโปร์จำนวนมากเห็นด้วย อะไรกันที่ทำให้ชาวสิงคโปร์มองว่าศูนย์อาหารแผงลอยคืออัตลักษณ์ที่สำคัญสำหรับพวกเขาและอยากให้จารึกไว้?

ประเทศสิงคโปร์มีแผนการจะทำให้วัฒนธรรมศูนย์อาหารแผงลอย ได้ขึ้นทะเบียนกลายเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ โดยที่นายกรัฐมนตรี ลีเซียงลุง ของสิงคโปร์ประกาศเมื่อวันที่ 19 ส.ค. 2561 ในการเดินขบวนวันชาติว่าจะเสนอ "วัฒนธรรมศูนย์อาหารแผงลอย" (Hawker culture) เข้าไปในรายชื่อคัดเลือกมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ขององค์กรยูเนสโก

องค์กรยูเนสโกจัดให้มีการลิสต์รายชื่อมรดกทางวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ หรือมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม (Intangible Cultural Heritage) มาตั้งแต่ปี 2551 มีวัฒนธรรมที่ไม่ได้เป็นวัตถุจับต้องได้หลากหลายรูปแบบจากหลายประเทศได้รับการบันทึกรายชื่อในนี้ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อเพิ่มการรับรู้และสร้างความตระหนักรู้ความสำคัญของวัฒนธรรมเหล่านี้ ทำให้มีการรักษาวัฒนธรรมเหล่านี้ไว้

ลีเซียงลุงกล่าวว่าวัฒนธรรมศูนย์อาหารแผงลอยเป็น "สถาบันทางวัฒนธรรม" ซึ่งเป็นส่วนที่มีลักษณะเฉพาะส่วนหนึ่งของมรดกและอัตลักษณ์ของสิงคโปร์ ศูนย์อาหารเหล่านี้ทำให้ผู้คนจากทุกเชื้อชาติ ความเชื่อ และระดับรายได้ สามารถเข้ามาทานอาหารร่วมกันได้ในพื้นที่เดียวจึงเปรียบเสมือนเป็น "ห้องทานอาหารเย็นของชุมชนพวกเรา" นอกจากนี้ยังเป็นสิ่งที่ติดอยู่ในใจชาวสิงคโปร์ทำให้พวกเขานึกถึงศูนย์อาหารแผงลอยเหล่านี้เวลาคิดถึงบ้าน

เกรซ ฟู รัฐมนตรีกระทรวงวัฒนธรรม ชุมชน และเยาวชน ของสิงคโปร์แถลงเกี่ยวกับเรื่องนี้เช่นกันว่าวัฒนธรรมศูนย์อาหารแผงลอยของสิงคโปร์มีเรื่องมรดกของอาหารแผงลอย แต่ความสำคัญของมันไม่ใช่เป็นแค่เรื่องอาหารเท่านั้น แต่ยังเป็นเรื่องพื้นที่ทางชุมชนและสังคมสำหรับทุกชนชั้น อีกทั้งยังเป็นเรื่องของผู้ที่อยู่เบื้องหลังอาหารเหล่านี้ คือกลุ่มคนค้าขายแผงลอยอาหารเองด้วย และเธอ

ในเว็บไซต์ของมรดกวัฒนธรรมของสิงคโปร์ระบุถึงการเสนอชื่อให้ยูเนสโกเอาไว้ด้วย โดยระบุว่าพวกเขาจะส่งสำนวนเอกสารเสนอวัฒนธรรมศูนย์อาหารแผงลอยภายในเดือน มี.ค. 2562 เพื่อขอขึ้นทะเบียนจากยูเนสโก และคาดหวังว่าจะได้รับการบรรจุเป็นหนึ่งในมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมภายในปี 2563 หนึ่งในเงื่อนไขที่วัฒนธรรมหนึ่งๆ จะได้รับการบรรจุไว้นั้นตือการได้รับการสนับสนุนจากชุมชนอย่างเข้มแข็ง โดยที่ลีเซียงลุงกล่าวว่าแนวความคิดของเขามีผู้คนสนับสนุนจำนวนมาก

เรื่องนี้มีการทำสำรวจด้วยการจัดสนทนาแบบกลุ่มตั้งแต่ช่วงต้นปีที่ผ่านมา ในกลุ่มสนทนาบอกว่าศูนย์อาหารแผงลอยเป็นสิ่งที่สะท้อนความชำนาญทางวิชาชีพของผู้คน การที่ศูนย์อาหารแผงลอยเป็นสิ่งที่ผู้คนเข้าถึงได้ทั่วไปสะท้อนถึงมรดกแบบพหุวัฒนธรรมของสิงคโปร์

นอกจากนี้สำนักงานฝั่งราชการภาคตะวันออกเฉียงเหนือของสิงคโปร์ยังเคยทำสำรวจเรื่องนี้เมื่อปี 2559 โดยมีผู้ตอบแบบสอบถามร้อยละ 85 ระบุว่าพวกเขารู้สึกว่าศูนย์อาหารแผงลอยมีบทบาทสำคัญต่อการเชื่อมร้อยชุมชนเข้าด้วยกัน นอกจากนี้ผู้ตอบแบบสอบถามจากอัตราส่วน 9 ใน 10 ของทั้งหมดรู้สึกว่าศูนย์อาหารแผงลอยเป็นส่วนสำคัญของอัตลํกษณ์แบบสิงคโปร์

ยูเนสโกให้นิยาม “มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม” ว่าหมายถึง การปฏิบัติ การแสดงออก ความรู้ ทักษะ ตลอดจนเครื่องมือ วัตถุ สิ่งประดิษฐ์ และพื้นที่ทางวัฒนธรรมที่เกี่ยวเนื่องกับสิ่งเหล่านั้น ซึ่งชุมชน กลุ่มชน หรือในบางกรณีปัจเจกบุคคลยอมรับว่า เป็นส่วนหนึ่งของมรดกทางวัฒนธรรมของตน มรดกภูมิปัญญา ทางวัฒนธรรมซึ่งถ่ายทอดจากคนรุ่นหนึ่งไปยังคนอีกรุ่นหนึ่งนี้ เป็นสิ่งซึ่งชุมชนและกลุ่มชนสร้างขึ้นมาอย่างสมํ่าเสมอ เพื่อตอบสนองต่อสภาพแวดล้อมของตน เป็นปฏิสัมพันธ์ของพวกเขาที่มีต่อธรรมชาติและประวัติศาสตร์ของตน และทำให้คนเหล่านั้นเกิดความภูมิใจในตัวตนและความรู้สึกสืบเนื่องก่อให้เกิดความเคารพต่อความหลากหลายทางวัฒนธรรม และการคิดสร้างสรรค์ของมนุษย์

ถ้าหากสิงคโปร์เสนอเรื่องนี้สำเร็จจะทำให้กลายเป็นวัฒนธรรมสิงคโปร์อย่างแรกที่ได้รับการบันทึกไว้ในแง่นี้ โดยที่ผ่านมาในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มีวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้หลายอย่างได้รับการบันทึกไว้ในมรดกภูมิปัญญาฯ เช่น เทคนิคการทำผ้าบาติกของอินโดนีเซีย การแสดงมะโย่งของมาเลเซีย และ เพลงแคนของลาว โดยปัจจุบันยังไม่มีวัฒนธรรมจากไทยที่ได้รับการบันทึกไว้ในรายชื่อมรดกภูมิปัญญาฯ แต่ก็มีการส่ง "โขน" ให้ยูเนสโกพิจารณาในปีนี้ และมีแผนการจะส่ง "การนวดแผนไทย" เข้าพิจารณาในปีหน้า

เรียบเรียงจาก

NDR 2018: Singapore to nominate hawker culture as ‘intangible cultural heritage’ for UNESCO listing, Channel News Asia, 19-08-2018
https://www.channelnewsasia.com/news/singapore/ndr-2018-singapore-nominate-hawker-culture-unesco-heritage-10631126

ข้อมูลเพิ่มเติมจาก

เว็บไซต์ว่าด้วยมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของสิงคโปร์
https://www.oursgheritage.sg/hawker-culture/

เว็บไซต์องค์กรยูเนสโก
https://ich.unesco.org/en/state/thailand-TH

วิกิพีเดีย
https://en.wikipedia.org/wiki/UNESCO_Intangible_Cultural_Heritage_Lists
https://th.wikipedia.org/wiki/มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม[full-post]